ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ Φ.Α.Α.Θ.
Η Πρεσβυγενής Φιλόπτωχος Αδελφότης Ανδρών Θεσσαλονίκης από της ιδρύσεώς της, το Δεκέμβριο του 1871, μέχρι σήμερα, δηλαδή για 148 τώρα χρόνια –Συμπορεύεται με την πόλη της Θεσσαλονίκης και το λαό της –Συμμετέχει, κατά το δικό της μερτικό, στην ιστορία της πόλης, συνυφαίνοντας ταυτόχρονα και τη δική της –Καταθέτει το δικό της παρόν στα κοινωνικά καλέσματα και στα εθνικά φανερώματα. Και διαχρονικά, το όλο πολύτροπο και πολυτομεακό έργο της – από την ίδρυση και λειτουργία των Κοιμητηρίων της Ευαγγελίστριας (1875) μέχρι την παραχώρηση ακινήτου εμβαδού 1.900 τ.μ. στον Δήμο Θεσσαλονίκης για τη δημιουργία και λειτουργία του Υπνωτηρίου Αστέγων της πόλης (2012) – εντασσόταν και εξακολουθεί να εντάσσεται σε μια συγκεκριμένη και συγκροτημένη Ανθρωποκεντρική κοινωνική παρεμβατική, η οποία κάλυπτε και καλύπτει όλες τις εκφράσεις του ατομικού, κοινωνικού, θρησκευτικού και εθνικού βίου.
Ενδεικτικά, παρείχε και παρέχει χρηματικά βοηθήματα (τακτικά και έκτακτα), ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε πτωχές οικογένειες, στήριζε και στηρίζει σπουδαστές προσφέροντας υποτροφίες και στέγη στεκόμενη αρωγός στους φιλομαθείς νέους για τη συνέχιση των σπουδών τους. Συνεισέφερε ουσιαστικά στην αντιμετώπιση επιδημιών, μεταδοτικών νοσημάτων και στάθηκε στο πλευρό των κατοίκων της Θεσσαλονίκης στις καταστροφικές πυρκαγιές της πόλης, το 1890 και το 1917.
Συμμετείχε ενεργά στον Μακεδονικό αγώνα και εγγράφηκε μέτοχος στα εθνικά δάνεια περί ενισχύσεως του εθνικού αγώνα και της απολυτρώσεως των αλύτρωτων ελληνικών περιοχών (1922). Την περίοδο 1910 – 1911 επικούρησε την Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης και τον τότε Μητροπολίτη Ιωακείμ Σγουρό στην αποπεράτωση του Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και την περίοδο 1919 – 1920 συνέβαλε στις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στη βυζαντινή κρύπτη του Ι.Ν. Αγίου Σοφίας.
Συνέδραμε και συνδράμει σωματεία και ιδρύματα προσφέροντας χρηματική βοήθεια και υλικοτεχνική υποστήριξη, όπως το Βρεφοκομείο “Άγιος Στυλιανός”, το Χαρίσειο Κοινοτικό Νοσοκομείο και το Παπάφειο Κοινοτικό Οικοτροφείο.
Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Φιλόπτωχος Αδελφότης στάθηκε αρωγός στις κυρίες του “Πατριωτικού Συνδέσμου”, στη “Φανέλα του Στρατιώτου” και στο συσταθέν τμήμα του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στην πόλη μας. Διαβάζοντας τη λογοδοσία του 1919 παρατηρούμε ότι λόγω της εμπόλεμης κατάστασης των προηγουμένων ετών συγκεντρώθηκε μεγάλος αριθμός προσφύγων στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Η Φιλόπτωχος δεν έμεινε αμέτοχη προς τη νέα διαμορφούμενη κατάσταση. Διατέθηκαν βοηθήματα προς τους πρόσφυγες και ικανές εισφορές στο Μακεδονικό Άσυλο των ορφανών του πολέμου και στο Άσυλο των ορφανών προσφυγοπαίδων.
Το έτος 1920 η Αδελφότητα, στο κτήμα της του Αγίου Παύλου, ανήγειρε με δαπάνες των μελών της και με σχέδια του Αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη το Ναΐδριο του Αποστόλου Παύλου στο οποίο, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1980, καλύπτονταν οι θρησκευτικές ανάγκες των πιστών της ομώνυμης περιοχής. Φυσικά η επελθούσα μικρασιατική συμφορά και η εκκένωση της Ανατολικής Θράκης στο πλαίσιο της ανταλλαγής των πληθυσμών το 1922, η συσσώρευση των αστέγων προσφύγων στην πόλη και ιδιαίτερα η ανάγκη προστασίας των γυναικόπαιδων δεν ήταν δυνατόν να μην αγγίξουν τα φιλογενή αισθήματα και να μην δραστηριοποιήσουν τη φιλάνθρωπο μέριμνα της Αδελφότητας. Λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης, η Αδελφότητα διέθεσε και έκτακτα κονδύλια χρησιμοποιώντας το αποθεματικό της κεφάλαιο. Πρέπει να τονιστεί ότι ιδιαίτερα ενισχύθηκαν και οι Αρμένιοι πρόσφυγες που βρήκαν καταφύγιο στη Θεσσαλονίκη. Παράλληλα η Αδελφότητα, δεν έπαψε να ενδιαφέρεται και να ανακουφίζει τις οικογένειες των επιστράτων, των τραυματιών και των αναπήρων πολέμου με τη φροντίδα των οποίων ασχολούνταν από την περίοδο του Μεγάλου Πολέμου.
Η έλλειψη τροφίμων τον χειμώνα του 1941 – 1942, οδήγησε στην απόφασή της, τον Φεβρουάριο του 1942, να ενισχύσει τα Κατηχητικά Σχολεία που οργάνωναν συσσίτια υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητρόπολης και με ευθύνη της Αδελφότητος Θεολόγων “Η Ζωή”. Εκτός της οικονομικής ενίσχυσης το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε ομόφωνα και τη διάθεση χώρων του ακινήτου της Αγίας Σοφίας προς στέγαση των συσσιτίων (σημερινή Αίθουσα Τέχνης).
Το έτος 1980, με δύο συμβάσεις δωρεάς, η Αδελφότητα δώρισε (από το κτήμα της) έκταση 4,5 στρεμμάτων για την ανέγερση του ενοριακού Ναού του Αποστόλου Παύλου και το έτος 1981, με αντίστοιχη σύμβαση, δώρισε άλλα 3,5 στρέμματα για την ανέγερση του 32ου Δημοτικού Σχολείου της περιοχής (νυν 2ου).
ΣΗΜΕΡΑ, υπό τις κρατούσες συνθήκες της συνεχιζόμενης και εντεινόμενης κοινωνικής κρίσης, της ιδεολογικής κόπωσης, της δοκιμασίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ως φιλοσοφικής και πολιτικής συνιστώσας της ελευθερίας και των δικαιωμάτων του πολίτη, της αναντιστοιχίας μεταξύ κράτους δικαίου και δικαίου κράτους, η Φιλόπτωχος Αδελφότητα Ανδρών Θεσσαλονίκης –Διαθέτουσα μια ανοιχτότητα πνεύματος, μια διευρυμένη, και όχι ελεημονούσα, περί φιλανθρωπίας αντίληψη, μια υψοποιό του ανθρώπου θεώρηση και έχουσα ως οδηγόνημα τον διαπιστωτικό στίχο του Νικηφόρου Βρεττάκου «ο πλησιέστερος δρόμος προς τον Θεό είναι αυτός που περνάει μέσα από τον άλλο άνθρωπο» –ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ.
Και στο πλαίσιο αυτής της «καχεκτικής» πραγματικότητας και διαθέτουσα τη συγκεκριμένη σκευή, η Διοίκηση της Αδελφότητας «παρακολουθεί το χαμηλό του ουρανού» κατά τον Γιώργο Ιωάννου και χωρίς να αποστεί από τον καταστατικό της σκοπό, υιοθετεί τον λόγο του Κωνσταντίνου Τσάτσου ότι «ανάχωμα στην καχεξία μιας κοινωνίας είναι η παιδεία και ο πολιτισμός», διευρύνει την παρεμβατική της Αδελφότητας στους δύο αυτούς τομείς.
Και – πέρα από τις υποτροφίες και την παροχή στέγης σε απόρους σπουδαστές, τα σχολεία, το ορφανοτροφείο «Άγιος Ευστάθιος» της Μπραζαβίλ, την ενίσχυση των Ενοριακών και Ιεραποστολικών Ναών (στην Αφρική) – παιδεία και πολιτισμός είναι και η δωρεά εκπαιδευτικού εξοπλισμού και μουσικών οργάνων στο 2ο Ε.Ε.Ε.Ε.Κ. (Εργαστήριο Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης) Πυλαίας Θεσσαλονίκης (2018), η δωρεά μουσικών οργάνων στο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Θερμαϊκού (2018), η δωρεά φαρμακευτικών σκευασμάτων και ιατρικού υλικού στους πληγέντες από χολέρα στη Ζάμπια (2018), η δωρεά monitor αναζωογόνησης ζωτικών παραμέτρων νεογνών, βρεφών και παίδων στην Α΄ Κλινική Παίδων του Γ.Ν. Γεννηματά (2018), ο κατ’ έτος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Πιάνου για παιδιά, η δωρεά ειδών υγιεινής, ένδυσης και υπόδησης στο Κατάστημα Κράτησης Νιγρίτας (2017, 2018), η δωρεά ειδών ένδυσης για τους απόρους του Ενοριακού Ναού Αγίου Αθανασίου (2017, 2019), η δωρεά ειδών ένδυσης και συστημάτων κλιματισμού στο Γενικό Κατάστημα Κράτησης Διαβατών Θεσσαλονίκης (2019), η έκθεση έργων τέχνης του Συλλόγου Παρκινσονικών Ασθενών και Φίλων Βορείου Ελλάδος (2019), η έκθεση αρχείων ιστορικής τεκμηρίωσης «Ελλήνων Πόντος» της Βαρβάρας Χαραλαμπίδου (2019), η έκθεση ζωγραφικής του 2ου Δημοτικού Σχολείου Αγίου Παύλου (2019) και η κοινή έκθεση ζωγραφικής ελληνοπαίδων και παιδιών μεταναστών και προσφύγων με θεματική «Χτίζοντας γέφυρες και όχι τείχη στο σχολείο και την κοινωνία» σε συνδιοργάνωση με τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Θεσσαλονίκης (2017), η ουσιαστικότερη συνεργασία με εμβληματικούς φορείς όπως η «Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών Θεσσαλονίκης», το Ορφανοτροφείο Θηλέων Θεσσαλονίκης «Η Μέλισσα», το «Άσυλο του Παιδιού» και η «Ένωση Κυριών Δράμας» με κορύφωση την υπογραφή «Μνημονίου Συνεργασίας» με την Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Βλατάδων και με το ιστορικό Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών (Νοέμβριος 2018).
Και όλες αυτές οι πράξεις παρεμβατισμού της Αδελφότητας ουσιαστικοποιούν και νοηματίζουν τη θέση του Κωνσταντίνου Δεσποτόπουλου ότι «Η παιδεία έχει κατ’ εξοχή ανθρωποκεντρική αποστολή με απόλυτα συγκεκριμένες ανθρωποκεντρικές κατευθύνσεις όπως να μορφώσει τον άνθρωπο με γνώση και να τον διαμορφώσει σε ενεργό διάκονο πολιτισμού».
Το Διοικητικό Συμβούλιο
Ο Πρόεδρος
Λεωνίδας Παπαδόπουλος
Τα Μέλη
Χρ. Παπανικολάου, Γ. Κωνσταντινίδης, Γ. Χαρίσης, Κ. Παπαδόπουλος,
Ν. Σγουρός, Ι. Μάγρας, Φ. Κουβουκλιώτης, Δ. Κελλαρτζής